22 yaş altı oyuncuları genç, 29 yaş altı oyuncuları da potansiyelli olarak değerlendiriyorum. Sebebini şöyle açıklayabilirim. 22 yaşındaki oyuncuların hem ülkemizde hem de Avrupa'da pek çok üst düzey başarıya ulaştıklarını; hatta takımlarının o başarıya ulaşmasında önemli rol alabildiklerini gördük. Mesela Arda Turan Galatasaray ile şampiyon olduğunda 21 yaşındaydı; ligi 7 gol 14 asist ile bitirmişti. Bu nedenle 22'nin bile bir oyuncuya genç demek için mütevazi bir barem olduğunu düşünüyorum.
Potansiyel meselesine gelince... 28-29 yaşına gelmiş bir oyuncunun 3-4 senelik bir kontrat daha almasını bekleyebilirsiniz; ama o kontrat büyük ihtimalle o futbolcunun alacağı son kontrat, ya da son uzun vadeli kontrat olacaktır. Bir de doğal olarak futbolu bırakmalarına göreceli olarak az kalmış demektir. Dolayısıyla hem takımlarına maddi katkı yapma, hem de ülke futboluna o güne kadarkinden fazla katkıda bulunma ihtimalleri azdır. İstisnalar tabi ki var. Emre Belözoğlu ilk akla gelenlerden.
Birinci grafikteki her bir sütun bir oyuncuya tekabül ediyor. Böylelikle takımların hangi yaş grubundan kaç oyuncuya süre verdiğini görebiliyoruz. Altınordu 18/19 sezonunda 22 yaş altı 8 futbolcuya süre vermiş. İkinci grafikteki sütunlar ise her yaştaki oyuncuların aldığı toplam süreyi gösteriyor. O nedenle her yaştan sadece bir kere var. Altınordu'da 28 yaşındaki oyuncular toplam 7400 dakika süre almış örneğin.
Altınordu 22 yaş altı oyuncularına neredeyse on bin dakika süre ayırmışken; mümkün olduğunca yukarıda bahsettiğim eşiğin altındaki oyunculara fırsat vermiş. Hasan Hatipoğlu çektiğim veride 28 yaşında yazılmış; ama 18/19 sezonunun çoğunu 29 yaşında geçirdi; çünkü Temmuz 89'lu. O bakımdan grafikte görüldüğü kadar olmasa da, kendini geliştirebilecek ve takıma maddi-manevi katkıda bulunabilecek oyuncular dışında Altınordu sadece 2-3 oyuncudan faydalanmış demek makul.
TFF 1. Lig 18/19 sezonundaki bütün takımların yukarıdaki gibi kırılımlarını görmek isterseniz, buradan Excel dosyamı görebilirsiniz. "29 yaş candır"cılardan, yalnızca adında Gençler bulunanlara kadar pek çok ilginç dakika-yaş profili bulacaksınız. Şaka bir yana lig genelinin konsolide tablosuna bakacak olursak, Altınordu'nun U22 dakikalarındaki farkı görebiliyoruz. Zaten bu banttaki lig ortalaması yaklaşık 5700 dakika iken, Altınordu yukarıda bahsettiğim gibi 9600 dakika civarı bir süre 22 yaş altı oyuncu bulundurmuş sahada.
Ne var ki bu yazının maksadı Altınordu'nun ülke futboluna kattıklarını ifade etmek veya övmekten ziyade; Süper Lig'in taraftar baskısı, medya takibi ve başarı mecburiyetinin çok daha azının geçerli olduğu 1. Lig'deki dakika-yaş dağılımının bizim futbolumuzun geleceği için hangi anlamlara geldiğini tahmin etmekti. 1. Lig'de geçen sezon 30 yaş ve üstü oyunculara hatrı sayılır süreler vermiş pek çok takım var. Bu yüzden yukarıdaki grafiğin 22 altı tarafı 29 üstü tarafından hala daha zayıf.
"Ülke futboluna hizmet" kavramını biraz somutlaştırmak, bana kalırsa sportif başarı kadar oyuncu havuzuna katkıyı da hesaba katmayı gerektirir. Neticede spor kulüpleri, sporda yarışmak için, dolayısıyla da yarışmacı sporcu üretmek için varlar. Asıl varoluş sebepleri bu yani. 1. Lig'in dakika - yaş dağılımları bize gösteriyor ki, en üst seviyede mücadele etmeyen takımlar arasında bile, tecrübeli futbolcu ve skor öncelikli yatırım konuşuyor. Oyuncu yetiştirme şansı, 1.Lig'in Süper Lig'e oranla daha uygun bir ortam sunmasına rağmen, kazanmak kadar cazip olamıyor. Kadir Bekmezciler'in peşinde koşup küme düşen Elazığ kim bilir bu alandaki kaçıncı örnek?
Genç futbolculara dakika vermenin cazip olmasını sağlayacak koşullar oluşmadıkça, takımlar şu ana kadar "kazananlar"ın kazandıkları yolu taklit etmeye devam edecektir. Spor kulüpleri, sporcu yetiştirmek için teşvik edilmelidir. Portekiz'in en üst düzey liginde toplam dakikanın %30'dan fazlası 22 yaş altındakilere ayrılırken; Fransa, İngiltere gibi devler o istikamette giderken; bizim ikinci seviye ligimizin yukarıdaki gibi olması kabul edilemez.
Kendimizi kandırmayalım....
